Een internationaal verdrag vergemakkelijkt wereldwijd de toegang tot publicaties in een aangepast leesformaat voor blinde en slechtziende personen.
Een historische doorbraak! Op 28 juni in Marrakech, na 10 dagen van onderhandelingen, hebben uitgevers voor het eerst toegestemd in een beperking van hun reproductierechten om zodoende de toegang tot boeken en de wereldwijde uitwisseling ervan te vereenvoudigen. Dit internationaal verdrag betekent een opluchting voor meer dan 300 miljoen personen met een visuele beperking over de hele wereld, waarvan 90% in ontwikkelingslanden leeft.
Momenteel vereist de wetgeving op het auteursrecht (de conventie van Bern) de toelating van de auteur en/of de betaling van royalty's voor elk gebruik van een beschermd werk. Volgens de World Blind Union (WBU) kunnen hierdoor elk jaar minder dan 5% van de gepubliceerde werken omgezet worden in een formaat dat toegankelijk is voor personen met een visuele beperking (braille, digitale audio, ...).
De grensoverschrijdende uitwisseling heeft eveneens te lijden van deze wetgeving en veroorzaakt een ware "boekenhongersnood" in de ontwikkelingslanden. De vrije uitwisseling die door dit verdrag mogelijk wordt gemaakt, zal dus zeker een positieve impact hebben op het gebied van onderwijs voor het aanzienlijk aantal blinde en slechtziende personen in deze landen.
Dit verdrag voorziet meer specifiek in:
- de uitbreiding van het lezen naar een groter aantal personen, daar het van toepassing is voor elke persoon met een leesbeperking, en dus niet enkel voor personen met een visuele beperking
- een recht op de reproductie in een aangepast formaat
- een recht op het uitlenen en het distribueren in brailleformaat, cd of via online distributie (download of streaming) en dit via "toegelaten" organisaties in de landen die het verdrag hebben ondertekend.
In haar nationale wetgeving voorzag België reeds een uitzondering in de auteursrechten ten voordele van personen met een visuele handicap, en een Europees protocolakkoord laat de uitwisseling in Europa toe, steeds met het behoud van het respect van elke nationale wetgeving.
“Het was een zeer lange strijd", verzucht Maryanne Diamond, de voorzitter van de World Blind Union. En terecht, gedurende meer dan 10 jaar hebben organisaties over de hele wereld zwaar gestreden om een dergelijk akkoord te bekomen.
De Amerikaanse zanger-componist Stevie Wonder, die beloofd had ter plaatse te gaan in geval van een akkoord, noemde de ondertekening van dit verdrag "historisch" en een "nieuw begin voor de blinden en slechtzienden".
Ondertussen is het ratificatieproces in de 186 lidstaten van de World Intellectual Property Organisation (WIPO) van start gegaan.